Czy bakterie probiotyczne mają wpływ na odporność? W rzeczywistości mają i to całkiem spory. Są ważnym czynnikiem budowania odporności organizmu obok zdrowej i zbilansowanej diety, braku stresu czy odpowiedniego wysiłku fizycznego. W jaki sposób w takim razie probiotyki wzmacniają odporność? Czy wszystkie działają w ten sposób?
Probiotyki i układ pokarmowy
Probiotyki to drożdże albo bakterie korzystnie wpływające na zdrowie organizmu. Najczęściej jako probiotyki stosuje się bakterie z rodzajów Lactobacillus, Bifidobacterium oraz drożdże Saccharomyces cerevisiae ssp. boulardii. W przypadku zachowania odpowiedniej flory bakteryjnej, nie dochodzi do nadmiernego wzrostu innych drobnoustrojów, które mogą prowadzić do wystąpienia infekcji, a stosowane w czasie biegunki znacznie skracają czas jej trwania, niszcząc szkodliwe drobnoustroje [1,2].
Bez wątpienia główną funkcją układu pokarmowego jest trawienie i wchłanianie substancji odżywczych. W układzie pokarmowym człowieka znajduje się ponad 1500 gatunków drobnoustrojów stanowiących mikrobiotę człowieka. Zmieniają się ona w zależności od wieku, stanu fizjologicznego, stosowanej diety i leków. Przewód pokarmowy człowieka zasiedlają w większości drobnoustroje pożyteczne. Niestety bytują tam również drobnoustroje szkodliwe, które mogą być niebezpieczne i zaburzać funkcjonowanie organizmu. U zdrowych ludzi mikrobiom jelitowy jest w stanie równowagi biologicznej, ale pod wpływem różnych czynników może dojść do jego zaburzenia. Oprócz wymienionych funkcji trawiennych, zdecydowanie najważniejszą rolą układu pokarmowego jest zapewnienie odpowiedniej odporności organizmu [1,3].
Probiotyki a odporność organizmu
Mikrobiota układu pokarmowego człowieka jest odpowiedzialna za syntezę enzymów trawiennych i rozkład niestrawionych resztek pokarmów. Jednocześnie, dzięki interakcji z błoną śluzową wyścielającą przewód pokarmowy, stanowi ważny czynnik obronny przeciwko patogenom zewnętrznym, takim jak bakterie, wirusy, grzyby czy pasożyty. Żeby ta ochrona była skuteczna, musi być zapewniony odpowiedni poziom probiotyków w organizmie. Dlatego w przypadku stwierdzenia zaburzeń flory jelitowej lub np. po antybiotykoterapii należy wprowadzić suplementację probiotyków, czy to z dostępnych w aptekach preparatach, czy w diecie. Ze względu na różnice w działaniu różnych szczepów, polecane w szczególności są preparaty wieloszczepowe. W przypadku prawidłowej równowagi mikroflory jelitowej uniemożliwia ona pokonanie bariery jelitowej i przeniknięcie patogenów chorobotwórczych do organizmu. Miktobiota stymuluje komórki nabłonkowe jelit do syntezy mucyn tworzących warstwę śluzu, która chroni nabłonek jelitowy przed kolonizacją drobnoustrojami chorobotwórczymi i działaniem toksyn. Dodatkowo bakterie probiotyczne stymulują odpowiedź immunologiczną organizmu poprzez wzmacnianie działania układu immunologicznego, ale i również wygaszanie jego nadmiernej reakcji. Co najważniejsze, bakterie probiotyczne konkurują o miejsce bytowania i substancje odżywcze z drobnoustrojami. Co więcej, produkują one również bakteriocyny, które zapobiegają rozwojowi bakterii, grzybów czy pleśni, które potencjalnie mogą być odpowiedzialne za procesy chorobotwórcze [2,3].
Podsumowanie
Nie ma żadnych wątpliwości, że probiotyki mają korzystny wpływ na układ odpornościowy człowieka. Zapewnienie odpowiedniej równowagi mikrobiotu jest kluczowe w zachowaniu odporności. Oprócz konkurowania z potencjalnie chorobotwórczymi patogenami o kolonizację układu pokarmowego, działają również bardziej bezpośrednio poprzez produkcję bakteriocyn. Co więcej, uniemożliwiają ona pokonanie bariery jelitowej i przeniknięcie patogenów chorobotwórczych do organizmu oraz stymulują komórki nabłonkowe jelit do syntezy mucyn tworzących warstwę śluzu. Te wszystkie działania mają bezpośredni wpływ na wzmocnienie odporności organizmu.
Bibliografia
- Lozupone C.A., Stombaugh J.I., Gordon J.I. i wsp.: Diversity, stability and resilience of the human gut microbiota. Nature, 2012; 489: 220–230
- Arumugam M., Raes J., Pelletier E. i wsp.: MetaHIT Consortium. Enterotypes of the human gut microbiome. Nature, 2011; 473: 174–180
- Ruszkowski J., Szewczyk A., Witkowski J. M., Przegląd doustnych prebiotyków, probiotyków, synbiotyków i postbiotyków dostępnych na polskim rynku aptecznym, Farm Pol, 2018, 74, 2, s. 114-122
