Jakie czynniki wpływają na powstawanie raka piersi?

Rak piersi to jedna z najczęstszych chorób nowotworowych dotykających kobiety – w USA zachoruje na niego jedna na osiem pań. Czy zastanawiałaś się kiedyś, co naprawdę powoduje tę chorobę? Naukowcy odkrywają, że to znacznie bardziej skomplikowana sprawa niż wcześniej sądzono. Rak piersi nie jest tylko efektem kilku mutacji genetycznych, ale wynikiem złożonej interakcji wielu różnych czynników. Czasem wystarczy nawet pojedyncza zmiana, by rozpoczął się proces nowotworowy. Co ciekawe, otoczenie guza – komórki odpornościowe, naczynia krwionośne czy komórki nerwowe – również ma ogromny wpływ na rozwój nowotworu. Ta złożoność procesu nowotworowego tłumaczy, dlaczego tak trudno jednoznacznie wskazać przyczynę zachorowania u konkretnej osoby.

Na ryzyko zachorowania na raka piersi wpływają czynniki, które możemy kontrolować, oraz te, na które nie mamy wpływu. Możemy modyfikować takie aspekty jak przyjmowanie hormonów po menopauzie, aktywność fizyczną, dietę czy pracę na nocną zmianę. Niestety, nie zmienimy naszego wieku, płci, rasy czy historii rodzinnej. Co najbardziej zaskakujące, około dwie trzecie nowo zdiagnozowanych pacjentek nie miało żadnego z tradycyjnych czynników ryzyka! To pokazuje, jak wiele jeszcze nie wiemy o przyczynach tej choroby. Najnowsze badania wskazują też na dodatkowe czynniki, o których wcześniej nie myśleliśmy – na przykład wysoka waga urodzeniowa czy narażenie w łonie matki na pewne substancje chemiczne. Zachorowalność na raka piersi niestety stale rośnie, szczególnie w ostatnich latach, co skłania naukowców do intensywnych poszukiwań przyczyn tego zjawiska.

Czy nasze środowisko zwiększa ryzyko raka piersi?

Szczególnie interesującym odkryciem jest wpływ zanieczyszczeń powietrza na rozwój raka piersi. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (PAH) pochodzące z transportu, elektrowni czy procesów przemysłowych mogą uszkadzać DNA i prowadzić do mutacji. Wyobraź sobie, że codziennie wdychasz niewidoczne cząsteczki, które mogą zmieniać kod genetyczny twoich komórek! Badania na zwierzętach jednoznacznie pokazały, że te związki potrafią wywoływać nowotwory piersi. Podobnie niebezpieczne są lotne związki organiczne występujące zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz pomieszczeń. Głównym ich źródłem są procesy petrochemiczne i transport miejski. Czy to nie zastanawiające, że codzienne przebywanie w zanieczyszczonym powietrzu miasta może zwiększać ryzyko tak poważnej choroby?

Dlaczego jednak nie każda kobieta narażona na zanieczyszczenia zachoruje na raka piersi? To podobne pytanie do tego, dlaczego nie każdy palacz rozwija raka płuc. Odpowiedź kryje się w indywidualnych cechach organizmu. Naukowcy odkryli, że kobiety z określoną budową tkanki piersiowej są bardziej narażone na rozwój raka. Dodatkowo, epigenetyczne wyciszenie genów chroniących przed nowotworami lub zaburzenia w mikrobiomie jelitowym mogą zwiększać ryzyko. Szczególnie narażone są kobiety z rodzinnym obciążeniem rakiem piersi – badania pokazały, że te z najwyższym wskaźnikiem rodzinnego ryzyka i jednocześnie narażone na wysokie poziomy zanieczyszczeń miały aż 4 razy wyższe ryzyko zachorowania! To jak podwójny cios dla organizmu – osłabiona genetycznie obrona przed rakiem i jednoczesne narażenie na substancje uszkadzające DNA.

Jak możemy działać, by zmniejszyć ryzyko raka piersi?

Fascynującym odkryciem jest również rola mikrobiomów jelitowych w rozwoju raka piersi. Czy wiesz, że oprócz genów odziedziczonych po rodzicach, mamy drugi „genom” – mikrobiom, który kształtuje się do wieku 2,5 lat? Zdrowa mikrobiota jelitowa produkuje substancje, które pomagają zapobiegać zapaleniom i wspierają układ odpornościowy w walce z nowotworami. Zanieczyszczenia powietrza mogą zaburzać ten delikatny ekosystem, prowadząc do dysbiozy jelitowej, która jest powiązana ze zwiększonym ryzykiem raka piersi. To pokazuje, jak wszystko w naszym organizmie jest ze sobą połączone – jakość powietrza, którym oddychamy, wpływa na bakterie w naszych jelitach, które z kolei mogą wpływać na ryzyko raka piersi. Czy nie jest to kolejny powód, by dbać o czyste środowisko?

Co możemy zrobić w obliczu tych odkryć? Badania sugerują, że nawet proste rozwiązania, jak dodawanie etanolu do benzyny, mogą znacznie zmniejszyć emisję szkodliwych związków. Przyszłość badań nad rakiem piersi powinna uwzględniać zarówno czynniki zwiększające podatność na tę chorobę, jak i te, które bezpośrednio inicjują transformację nowotworową. Rak piersi to złożona choroba, na którą wpływa wiele czynników, w tym nasze środowisko. Dbając o jakość powietrza i prowadząc zdrowy tryb życia, możemy zmniejszyć ryzyko zachorowania. Pamiętajmy jednak o regularnych badaniach – wczesne wykrycie raka piersi znacznie zwiększa szanse na wyleczenie. Czy nie warto zrobić wszystkiego, co w naszej mocy, aby chronić siebie i swoich bliskich przed tą chorobą?

Podsumowanie

Rak piersi jest złożoną chorobą, której rozwój zależy od wielu czynników, zarówno modyfikowalnych jak i niemodyfikowalnych. Najnowsze badania wskazują na istotną rolę zanieczyszczeń powietrza, szczególnie wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych i lotnych związków organicznych, które mogą uszkadzać DNA komórek. Szczególnie wysokie ryzyko zachorowania dotyczy kobiet z rodzinnym obciążeniem rakiem piersi, które jednocześnie są narażone na wysokie poziomy zanieczyszczeń. Odkryto również znaczący wpływ mikrobioty jelitowej na rozwój choroby – zdrowy mikrobiom może chronić przed nowotworem, podczas gdy jego zaburzenia zwiększają ryzyko zachorowania. Co istotne, około dwie trzecie nowo zdiagnozowanych pacjentek nie miało żadnych tradycyjnych czynników ryzyka, co podkreśla złożoność procesu nowotworowego i potrzebę dalszych badań.