Od jakiegoś czasu bardzo modne stało się stwierdzenie, że jelita to nasz drugi mózg i jak ważne jest dbanie o dobrostan układu pokarmowego, który przez długi czas nie należał do układów wysokiej rangi, jak układ sercowy czy nerwowy. Obecnie porównanie jelit do mózgu stawia ten narząd wysoko w hierarchii ważności. Co za tym idzie coraz szerzej stosowane są prebiotyki, probiotyki czy synbiotyki, które mają za zadanie wspomagać pracę tego układu.

Czym są probiotyki?

 

Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które po spożyciu w odpowiedniej dawce wywierają korzystne działanie na organizm gospodarza. Najczęściej jako probiotyki stosowane są bakterie kwasu mlekowego Lactobacillus i Bifidobacterium oraz wybrane szczepy Streptococcus, Bacillus, jak również drożdże Saccharomyces boulardii. Zależnie od szczepu i dawki bakterie probiotyczne przywracają naturalny, właściwie funkcjonujący układ mikroflory jelitowej, hamują rozwój wielu mikroorganizmów chorobotwórczych, łagodzą przebieg oraz skracają czas trwania niektórych biegunek bakteryjnych i wirusowych, zapobiegają wystąpieniu lub łagodzą przebieg biegunek poantybiotykowych, likwidują lub zmniejszają objawy nietolerancji laktozy, a także normalizują zaburzenia motoryki jelit.

Z definicji probiotyku wynikają 4 podstawowe kryteria, które muszą być spełnione, aby zakwalifikować drobnoustrój jako probiotyk:
· identyfikacja/charakterystyka – nie tylko rodzaj i gatunek, ale również szczep; najlepiej, jeżeli znany jest genom drobnoustroju oraz dostępna jest informacja o kolekcji drobnoustrojów, w której przechowywany jest szczep wzorcowy
· potwierdzone badaniami bezpieczeństwo stosowania w grupie docelowej
· udokumentowane korzystne działanie, czyli co najmniej jedno badanie przeprowadzone z udziałem ludzi
· właściwa liczebność drobnoustrojów w komercyjnie dostępnym produkcie pod koniec okresu ważności.
Wyżej wymienione kryteria mają zastosowanie do probiotyków znajdujących się w żywności, bądź zarejestrowanych jako suplementy diety. Zdecydowanie rzadziej są rejestrowane jako leki i podlegają wtedy dodatkowym regulacjom.

Probiotyki w biegunkach

 

Probiotyki wykazują się wszechstronną aktywnością – przyleganie do śluzówki jelit (bariera jelitowa), zajmowanie i enzymatyczna modyfikacja receptorów dla bakterii chorobotwórczych, pobudzanie perystaltyki jelit, stymulacja układu odpornościowego, synteza witamin i wiele innych właściwości sprawia, że bakterie te znalazły zastosowanie w profilaktyce i terapii niektórych chorób. Najlepiej jest udokumentowana efektywność omawianych drobnoustrojów w terapii biegunek o zróżnicowanej etiologii. Biegunka stanowi poważny problem zdrowotny, szczególnie u dzieci, u których ze względu na duże ryzyko szybkiego odwodnienia się często dochodzi do hospitalizacji. Obecnie medycyna nie dysponuje lekami, które skracałyby czas trwania choroby oraz zmniejszały objętość i liczbę stolców na dobę, a leczenie jest głównie objawowe.

Ostra biegunka infekcyjna jest wywoływana przez rotawirusy, bakterie ( Salmonella, Shigella, enteropatogenne szczepy E. coli i inne) i stosunkowo rzadko przez pierwotniaki (Cryptosporidium parvum, Giardia intestnalis). Skuteczność probiotyków w zapobieganiu i leczeniu ostrej biegunki może zależeć od takich czynników jak: rodzaj biegunki, moment podania, zastosowany szczep oraz ilość bakterii w zastosowanej dawce. Obecnie brak jednoznacznych zaleceń stosowania probiotyków w biegunkach i głównie zaleca się odpowiednie nawadnianie.

Probiotyki w zaparciach

 

Zaparcia to przykry problem, z którym boryka się spora część społeczeństwa. Etiologia tej choroby jest różna, ale często u osób z zaparciami stwierdza się dysbiotę jelita grubego z wzrostem liczebności bakterii z rodzajów Clostridium i Enterobacteriaceae. Niestety wyniki z przeglądu wielu badań są niejednoznaczne i ograniczone, dlatego na obecnym etapie wiedzy nie ma wskazań do rutynowego stosowania probiotyków w zaparciach.

 

Bibliografia:
1. L. Bąk-Romaniszyn, K, Zeman, Probiotyki i prebiotyki w chorobach przewodu pokarmowego u dzieci, Pediatr Med Rodz 2009, 5 (1), p. 16-22
2. H. Szajewska, Praktyczne zastosowanie probiotyków, Gastroenterologia Kliniczna, 2014, tom 6, nr 1, 16–23
3. W. Cichy, M. Gałęcka, P. Szachta, Probiotyki jako alternatywne rozwiązanie i wsparcie terapii tradycyjnych, probiotyki zakażenia 6/2010