Probiotyki kojarzą się z zapobieganiem niepożądanych efektów działania antybiotyków. Najczęściej w przypadku zaburzenia mikroflory jelitowej obserwuje się biegunkę i nudności. W rzeczywistości probiotyki stosuje się znacznie częściej. Jaki wpływ mają probiotyki na nasze zdrowie? Czy są skuteczne? Czy są bezpieczne?

Co to są probiotyki?

 

Probiotyki to drożdże albo bakterie korzystnie wpływające na zdrowie organizmu. Najczęściej jako probiotyki stosuje się bakterie z rodzajów Lactobacillus, Bifidobacterium oraz drożdże Saccharomyces cerevisiae ssp. boulardii. W zależności od szczepu wykazują różne działania np. mogą wpływać immunomodulująco, inaktywować toksyny, kolonizować przewód pokarmowy czy utrzymywać równowagę flory jelitowej, zakwaszać środowisko wewnątrz jelita oraz przyspieszyć produkcję naturalnych substancji przeciwdrobnoustrojowych. Co ważne, w przypadku zachowania odpowiedniej flory bakteryjnej, nie dochodzi do nadmiernego wzrostu innych drobnoustrojów, które mogą prowadzić do wystąpienia infekcji, a stosowane w czasie biegunki znacznie skracają czas jej trwania, niszcząc szkodliwe drobnoustroje [1,2].

 

Jakie działają probiotyki?

 

Probiotyki nie mają wspólnego mechanizmu działania. Różne szczepy będą wykazywać różne mechanizmy działania, są co prawda mechanizmy wspólne dla dużej liczby bakterii, np. produkcja krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych czy metabolizm kwasów żółciowych. Z kolei część mechanizmów jest swoista dla różnych szczepów np. produkcja czynników bioaktywnych [1,3].

Główną rolą probiotyków jest uzupełnianie i modyfikacja składu mikroflory jelitowej. Jej struktura ma szczególnie ważne znaczenie dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu. Wszelkiego rodzaju zaburzenia w jej składzie mogą wiązać się ze spadkiem odporności i licznymi chorobami m.in. alergiami, zapaleniem jelit, cukrzycą czy depresją. Niekorzystny wpływ na mikroflorę jelitową ma zła dieta, przewlekły stres oraz stosowanie niektórych leków, takich jak antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne czy inhibitory pompy protonowej [2,3].

Aby zwiększyć efektywność probiotyków, często wzbo­gaca się je o prebiotyki. Pomimo podobnej nazwy nie należy ich mylić z probiotykami. Czym są w takim razie prebiotyki? W przeciwieństwie do probiotyków nie są żywymi organizmami, ale substancjami nie podlegającymi trawieniu, które selektywnie pobudzają rozwój dobroczynnych mikroorganizmów lub ich aktywność metaboliczną. Najbardziej znane prebiotyki to inulina, laktuloza, fruktooligosacharydy czy galaktooligosacharydy. Takie preparaty, które są połączeniem prebiotyku z probiotykiem, nazywane są synbiotykami [1,3].

 

Czy probiotyki są bezpieczne?

 

Preparaty probiotyczne są z reguły bezpieczne i dobrze tolerowane. Oczywiście, nawet bezpieczne preparaty, mogą powodować działania niepożądane. Znane są przypadki fungemii u osób otrzymujących S. boulardii oraz bakteriemii u osób otrzymujących probiotyki bakteryjne. Z tego względu, probiotyki u chorych z niedoborami odporności, z cewnikiem wprowadzonym do dużych żył lub będących w ciężkim stanie klinicznym, powinny być przyjmowane po konsultacji z lekarzem [2].

 

Podsumowanie

 

Główne działania probiotyków:

• pozytywnie wpływają na kondycję flory jelitowej;
• przyśpieszają przemianę materii;
• obniżają zły cholesterol LDL;
• ułatwiają przyswajanie związków mineralnych w szczególności magnezu, żelaza i witamin z grupy B oraz K;
• usprawniają trawienie;
• regulują perystaltykę jelit;
• zapobiegają biegunkom;
• wzmacniają odporność i chronią przed infekcjami spowodowanymi bakteriami [1,3].

Bibliografia

1. Lozupone C.A., Stombaugh J.I., Gordon J.I. i wsp.: Diversity, stability and resilience of the human gut microbiota. Nature, 2012; 489: 220–230
2. Arumugam M., Raes J., Pelletier E. i wsp.: MetaHIT Consortium. Enterotypes of the human gut microbiome. Nature, 2011; 473: 174–180
3. Ruszkowski J., Szewczyk A., Witkowski J. M., Przegląd doustnych prebiotyków, probiotyków, synbiotyków i postbiotyków dostępnych na polskim rynku aptecznym, Farm Pol, 2018, 74, 2, s. 114-122